System partyjny - Rodzaje systemów partyjnych - opracowanie, przykłady

System partyjny to ogół partii i ugrupowań działających w danym państwie. Istnieje osiem rodzajów tego systemu. Każdy z nich posiada własne funkcje i spełnia inne zadania. Klasyfikacji systemów można dokonać poprzez obserwacje relacji wszystkich partii i opis stosunków zachodzących pomiędzy nimi.

System jednopartyjny zakłada istnienie tylko jednej partii, która w państwie uważana jest za najważniejszą i posiada status rządzącej. Oczywiście, pojawiają się też inne ugrupowania, ich program jest opozycyjny wobec partii wiodącej prym. Niestety, zazwyczaj bywa tak, że partia główna zwalcza i hamuje rozwój każdej opozycji. Przykładem istnienia systemu partyjnego są kraje komunistyczne, na przykład historyczne ZSRR lub Polska socjalistyczna (PZPR).

System dwupartyjny polega na istnieniu dwóch partii dominujących. Oprócz nich istnieją inne, ale praktycznie nigdy nie dochodzą do władzy. Dwupartyjność oznacza, iż dwie partie posiadają władzę nieustannie, jednak dochodzą do niej naprzemiennie. Przykładem są Partia Demokratyczna oraz Partia Republikańska w Stanach Zjednoczonych.

System dwuipółpartyjny jest bardzo podobny do wyżej wymienionego. Również zakłada istnienie dwóch najpotężniejszych ugrupowań politycznych, jednak dopuszcza do władzy jeszcze jedną partię, zazwyczaj o mniejszym znaczeniu. Celem takiego połączenia jest konieczność utworzenia swoistej koalicji, korelacji idei i poglądów, uzyskania większego grona wyborców.

System partii hegemonicznej opiera się na działaniu kilku bądź nawet kilkunastu ugrupowań, ale tylko jedno z nich ma praktyczną władzę. Dodatkowo, partia hegemoniczna zmusza wszystkie inne do całkowitego podporządkowania się oraz przyjęcia swojego programu. Podobnie funkcjonuje również system partii dominującej. Wśród kilku ugrupowań istniejących w danym państwie, jedna partia jest najważniejsza, ma właściwie nieograniczoną moc i możliwości. Przykładem mogą być partie przewodnie w Indiach i Meksyku.

System wielopartyjny jest bardzo popularny. Opiera się na działaniu kilku lub kilkunastu partii. Ważne jest to, że żadne z tych ugrupowań nie ma szans na całkowite dojście do władzy, nie istnieje monopol polityczny. Partie o podobnych poglądach łączą się w koalicje i tworzą wspólne programy. Taki system zapewnia istnienie demokracji, jest jednak zwykle przyczyną wielu konfliktów politycznych.

System dwublokowy zakłada z kolei funkcjonowanie dwóch bloków politycznych, na przykład prawicy i lewicy. W państwie działa kilka partii, niektóre z nich mają podobne programy. Po zakończeniu wyborów łączą się w koalicje i powołują tak zwane bloki.

Natomiast system kooperacji partyjnej jest najbardziej dojrzałym ze wszystkim. Podczas wyborów rywalizuje ze sobą kilka ugrupowań, natomiast po ogłoszeniu wyników – wszystkie tworzą wspólny front. Każde ugrupowanie pracuje nad dobrem ogólnopaństwowym, brak tu rywalizacji i niepotrzebnych konfliktów. Taki system możemy zaobserwować w Szwajcarii.