Wybory prezydenckie 1989 - kandydaci, przebieg, znaczenie

Pierwsze wybory prezydenckie w nowym systemie politycznym, a w przynajmniej pierwszej fazie jego rozwoju, miały miejsce 19 lipca 1989 roku. Wojciech Jaruzelski był jedynym kandydatem na to stanowisko. Potwierdziły się wówczas obawy co do lojalności posłów PZPR, gdyż kandydatura Jaruzelskiego na urząd prezydenta została przegłosowana za pomocą jednego głosu. Po raz pierwszy wybory odbyły się przy użyciu anonimowych kart, na których były możliwe do wybrania trzy opcje: za, przeciw oraz wstrzymanie się od oddania głosu. Użyto urny, liczenie głosów było jawne i transmitowane przez telewizję. Na sali było 544 posłów i senatorów, oddano 537 ważnych głosów: 270 głosów za, 233 głosy przeciw, 34 posłów i senatorów wstrzymało się od głosu.

Wynik wyborów i nastroje społeczne w państwie spowodowały, że W. Jaruzelski zupełnie wycofał się z reform społecznych przeprowadzanych przez rząd Tadeusza Mazowieckiego. Jaruzelski starał się wprowadzić w życie porozumienia Okrągłego Stołu. Kadencja jego miała trwać sześć lat. Prezydent miał ogromny wpływ na tworzenie rządu, posiadał prawo veta wobec ustaw oraz bardzo duże uprawnienia w polityce zagranicznej. W przypadku wprowadzenia stanu wyjątkowego miał prawo do sprawowania faktycznych rządów w kraju. Kadencja prezydentury W. Jaruzelskiego uległa znacznemu skróceniu. Bardzo ważną rolę odegrała opinia publiczna, która domagała się jego rezygnacji oraz przeprowadzenia nowych wolnych wyborów parlamentarnych. Dnia 27 września 1990 roku Konstytucja została znowelizowana, wprowadzono zmiany w zasadach wyboru prezydenta, zapisano powszechne i bezpośrednie wybory.

W dniu 24 sierpnia 1989 roku powstał rząd Tadeusza Mazowieckiego, którego kandydaturę na premiera wysunął Lech Wałęsa. W jego rządzie zasiadali przedstawiciele różnych frakcji politycznych. Cieszył się on także ogromną popularnością wśród obywateli, na początku sprawowania władzy miał ponad 80% poparcia społecznego. Mazowiecki w swych wystąpieniach odżegnywał się od polityki prowadzonej przez swoich poprzedników. Za jego rządu wprowadzono zmiany w Konstytucji, zdecentralizowano ośrodki władzy, zapewniono bezpośrednie i powszechne wybory prezydenckie w 1990 roku.