Gmina - Jednostki pomocnicze gminy i ich organy - opracowanie

W III Rzeczypospolitej Polskiej istnieje zasadniczy trójstopniowy podział terytorialny państwa, którego jednostkami są województwa, powiaty oraz gminy. Oprócz jednostek zasadniczych, prawo zezwala na tworzenie jednostek pomocniczych gmin. Jednostki pomocnicze są organami istniejącymi w celu udzielania pomocy jednostkom samorządu terytorialnego, jednak nieposiadającymi osobowości prawnej. Do jednostek pomocniczych samorządu terytorialnego zaliczamy sołectwa, dzielnice i osiedla. Można wyodrębnić jeszcze mniejsze jednostki pomocnicze, jak np. przysiółki, rejony i inne.

Wszystkie jednostki pomocnicze powoływane są mocą uchwały przez radę gminy. Sołectwa występują zwykle na wsi choć mogą być wyodrębniane także w mieście. Natomiast dzielnice i osiedla ustanawiane są zazwyczaj w miastach, jednak mogą być wyodrębnianie także na wsi. Jednostki pomocnicze samorządu terytorialnego posiadają własne organy opiniodawcze i wykonawcze.

W sołectwie organem opiniodawczym jest rada sołecka. Natomiast organem wykonawczym jest sołtys. Rada sołecka składa się z siedmiu osób wybieranych przez mieszkańców sołectwa na zebraniu wiejskim. Przewodniczącym rady zostaje osoba, która w głosowaniu otrzymała zwykłą większość głosów. Do zadań rady należy pomoc sołtysowi. Na forum rady sołeckiej jej członkowie mogą zgłaszać wnioski odnośnie realizacji potrzeb wsi. Innym organem jednostki pomocniczej samorządu jest zebranie wiejskie, czyli organ uchwałodawczy sołectwa. Na zebraniu wiejskim uchwala się m.in. roczny plan wydatków sołectwa. Podczas obrad zebrania wiejskiego można także opiniować projekty rady gminy.

Sołtys wybierany jest przez stałych mieszkańców sołectwa na zebraniu wiejskim. Do głównych zadań sołtysa należy reprezentowanie sołectwa na zebraniach rady gminy. Sołtys bierze udział w obradach rady gminy bez możliwości głosowania, reprezentuje własną wieś, dba o jej interesy.

Innymi jednostkami pomocniczymi samorządów terytorialnych są osiedla i dzielnice wyodrębniane zazwyczaj w miastach. Osiedle i dzielnica są odpowiednikami sołectwa w mieście. Organem uchwałodawczym osiedla (dzielnicy) jest rada. Natomiast organem wykonawczym osiedla (dzielnicy) jest zarząd, na czele którego stoi przewodniczący. Zarząd osiedla (dzielnicy) wybierany jest przez ogólne zebranie mieszkańców. Zakres działania sołectw oraz rad osiedla (dzielnicy) określa statut nadany jednostce pomocniczej przez radę gminy.