Nacjonalizm a szowinizm - porównanie i definicja postaw społeczno-politycznych

Nacjonalizm jest ideą, która na pierwszy plan wysuwa naród. Naród jest pojęciem najważniejszym w idei nacjonalistycznej, od tego pojęcia zaczynają się wszelkie rozważania na temat wartości. Nacjonalizm walczy o jedność narodową, niepodległość i wolność narodu. Skrajną formą nacjonalizmu jest szowinizm, czyli idea, która mówi, że państwo narodowe ma prawo do uciskania i ciemiężenia mniejszości narodowych.

Nazwa szowinizm bierze się z francuskiego „chauvinisme” i pochodzi od nazwiska Chauvin, żołnierza napoleońskiego, który był bezgranicznie oddany Napoleonowi. Szowinizm podkreśla znaczenie narodu, rasy i swojej grupy etnicznej. Promuje dyskryminację rasową, narodową i etniczną innych grup w państwie.

Nacjonalizm może przerodzić się w szowinizm i może przyjąć skrajną postać dyskryminacji. To co łączy nacjonalizm i szowinizm to pojęcie narodu. Naród jest punktem wyjścia, w zależności od stopnia realizowanej polityki, może – acz  nie musi – przerodzić się w szowinizm. Szowinizm niekoniecznie odnosić się musi do dyskryminacji rasowej, może również dotyczyć innych grup społecznych, np. starców lub przejawiać się w dyskryminacji ze względu na płeć. Nacjonalizm sprzyja szowinizmowi i bardzo często do niego prowadzi. Bardzo często szowinizm wyolbrzymia problemy w państwie, atakując emigrantów, mniejszości narodowe i ogólnie inne narodowości.

Przejawy szowinizmu można dostrzec w każdym wieku i w każdym czasie, historia pełna jest szowinizmu. Oprócz wymienionych wyżej przykładów warto też wspomnieć o szowinizmie religijnym. W dzisiejszych czasach jest on bardzo widoczny na Bliskim Wschodzie, gdzie ścierają się największe religie świata i próbują wykazać swoją wyższość jedna nad drugą.

Szowinizm jest skrajną odmianą nacjonalizmu, ale nie zawsze musi do niego prowadzić. Badacze uważają, że to pejoratywne znaczenie nacjonalizmu zostało źle zinterpretowane przez lewicowych retoryków, którzy próbują pomiędzy nacjonalizmem i szowinizmem postawić znak równości.

Z reguły szowinizm oznacza naiwną i niepopartą żadnymi argumentami wiarę w wyższość swojej rasy, narodu czy religii nad innymi. Szowinizm w ten sposób uzurpuje sobie prawo do podboju innych, słabszych państw i otwiera drogę do czystego rasizmu.

Efektem polityki szowinistycznej była m.in. II wojna światowa, w której Niemcy pod wodzą Adolfa Hitlera uzurpowały sobie prawo do zdobywania tzw. przestrzeni życiowej. Jest to przykład na to, do czego może doprowadzić skrajny nacjonalizm i szowinizm.