Samorząd powiatowy - zadania samorządu powiatowego - charakterystyka

Samorząd powiatowy został ponownie wprowadzony z dniem 1 stycznia 1999 roku (powiaty zlikwidowano w okresie PRL-u, w 1975 roku). Można mówić o dwu znaczeniach tego terminu - w pierwszej kolejności jest to jednostka systemu terytorialnego państwa, w drugiej zaś wspólnota ludzi mieszkających w danym powiecie. To kolejna, obok gminy i województwa, jednostka systemu terytorialnego w Polsce. Jak pozostałe, posiada osobowość prawną i jest komórką samodzielną (samodzielność podlega ochronie sądowej), dysponuje środkami finansowymi przeznaczonymi na realizację wyznaczonych jej celów i kształtuje wewnętrzną politykę na obszarze powiatu.

Z reguły na powiat składa się kilka gmin. Czasem status powiatu nadawany jest pojedynczemu miastu, mówimy wtedy o miastach na prawie powiatu czy tzw. powiatach grodzkich, w których gmina miejska spełnia obowiązki powiatu. Dzieje się tak głównie w przypadku miast, w których liczba mieszkańców przekracza 100 tysięcy (choć znajdujemy od tej reguły wyjątki, np. Zamość czy Sopot). 

Władze powiatu stanowią dwa organy: rada powiatu oraz zarząd. Rada powiatu wybierana jest w wyborach bezpośrednich przez ogół mieszkańców powiatu mających prawo wyborcze, na okres czterech lat. Pełni ona funkcję stanowiącą i kontrolującą. Liczba członków zależy od wielkości zaludnienia jednostki terytorialnej, jednak nie może ona przekroczyć 29 osób, np. w przypadku gmin do 40 000 mieszkańców jest to 15 radnych. Rada może zostać odwołana po przeprowadzeniu referendum. Z kolei drugi z organów ma wyznaczoną funkcję wykonawczą.

Jego członkowie (może ich być od 3 do 5) są wybierani przez radę powiatu. Na czele tej instytucji stoi starosta. W przypadku miasta na prawach powiatu rolę zarządu spełnia prezydent miasta, a rady powiatu - rada miasta.

Jeśli chodzi o podstawowe zadania powierzane powiatowi do spełnienia to są to przede wszystkim: uchwalanie budżetu powiatu, wytyczanie głównych kierunków polityki powiatowej, dbanie o bezpieczeństwo oraz o odpowiednią infrastrukturę i komunikację w regionie, nadzór nad szpitalami rejonowymi, szkołami ponadgimnazjalnymi i różnego typu poradniami. Nie można zapominać o opiece nad instytucjami społecznymi takimi jak domy pomocy społecznej czy kulturalnymi typu biblioteki, muzea, teatry, domy kultury. Ponadto jednym z priorytetowych zadań powiatu jest „uchwalanie powiatowego programu przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy”. W tym przypadku bardzo ważną rolę odgrywają powiatowe urzędy pracy.

Są to instytucje prowadzące ewidencję osób bezrobotnych w powiecie, które jednocześnie mają za zadanie pomóc im w znalezieniu pracy, m.in. poprzez szkolenia, staże czy dofinansowania projektów na własną działalność przedsiębiorczą.