Konserwatyzm amerykański - definicja, charakterystyka, cechy

Konserwatyzm amerykański, podobnie jak w innych państwach, narodził się za sprawą myśli politycznej Edmunda Burke, irlandzkiego filozofa i polityka. Edmund Burke stworzył podwaliny dzisiejszej myśli konserwatywnej, swoje idee zawarł w dziele – „Rozważania o rewolucji we Francji”. Dzieło to dało początek myśli konserwatywnej na całym świecie.

Konserwatyzm amerykański pojawił się po wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Burke próbował zrozumieć idee wolnościowe Amerykanów, widząc w nich realną alternatywę dla obecnych europejskich społeczeństw.

W amerykańskim konserwatyzmie wyróżniamy dwa główne nurty. Amerykańscy konserwatyści obecnie dzielą się na tzw. neokonserwatystów i paleokonserwatystów.

Neokonserwatyzm nawiązuje do filozofii liberalizmu klasycznego. Neokonserwatyści stanowią grupę, która ewoluowała od skrajnej lewicy wzorującej się na trockistowskich doktrynach do prawicy, tej demokratyczno-imperialnej. Sama nazwa „neokonserwatyzm” miała z początku oznaczać negatywnie postrzeganych zdrajców lewicowego obozu. Neokonserwatyści porzucili idee lewicowe na rzecz nowej doktryny, lokując się gdzieś po prawej stronie obozu politycznego. Termin neokonserwatyzm po raz pierwszy pojawił się w pismach Michaela Harringtona, lewicowego działacza Partii Demokratycznych Socjalistów.

Drugi nurt konserwatyzmu amerykańskiego to tzw. paleokonserwatyzm, którego zwolennicy propagują tradycyjną ideę konserwatyzmu. Paleokonserwatyści, inaczej konserwatyści tradycyjni, stoją w opozycji do neokonserwatystów. Paleokonserwatyści zwracają szczególną uwagę na rolę religii w życiu społecznym, kultywują tradycyjne zasady oparte na prawie, moralności religijnej i wierze. Termin paleokonserwatyzm stworzył Paul Gottfried, prawicowiec i ideolog tzw. Starej Prawicy.

Najsłynniejszym paleokonserwatystą jest pisarz polityczny Patrick Buchanan. W Polsce ukazało się kilka książek Buchanana, m.in. „Śmierć Zachodu” i „Prawica na manowcach”. Poglądy Buchanana cechuje patriotyzm, przywiązanie do tradycji, sprzeciwianie się emigracji i walka z przestępczością oraz krytyka działań wojennych Ameryki.

Konserwatyści amerykańscy korzystają – podobnie jak pozostali przedstawiciele tego nurtu – z myśli Szkoły Austriackiej, przede wszystkim Murray’a Rothbarda i Ludwiga von Misesa. Konserwatyzm amerykański bardzo niechętnie podchodzi do kwestii imigrantów, dostrzega zagrożenie ze strony nielegalnych uchodźców, zwłaszcza Meksykanów i Arabów. W 1981 r. pojawiła się tzw. deklaracja portlandzka, która jest współczesnym manifestem konserwatyzmu amerykańskiego, zredagowana przez Eryka Kuehnelta-Leddihna i stanowi spoiwo ideowe łączące konserwatystów. Deklaracja otwarcie potępia ateizm, egalitaryzm i kolektywizm. Ostrej krytyce poddaje również socjalizm i państwo ingerujące w wolny rynek.

Charakterystyczną cechą konserwatystów amerykańskich jest ich przywiązanie do idei wolnościowych tzw. ojców założycieli Ameryki, zwłaszcza Thomasa Jeffersona. Konserwatyści amerykańscy krytykują postawę „żandarma świata”, jaką rząd amerykański przejawia w polityce zagranicznej od czasów II wojny światowej.

Bardzo często zarzuca się konserwatystom w Ameryce, że popierają rasizm, uprzedzenia i nietolerancję. Sami konserwatyści odcinają się od takiego postrzegania ich idei, podkreślają, że ich szeregi zasilają ludzie różnych nacji i różnego pochodzenia.