Pakt Północnoatlantycki - NATO - powstanie, cele

Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego (ang. North Atlantic Treaty Organization), czyli w skrócie NATO, powstała formalnie w dniu 24. sierpnia roku 1949 na mocy podpisanego 4. kwietnia roku 1949 tzw. Traktatu Północnoatlantyckiego. W jej skład weszło początkowo dwanaście państw-sygnatariuszy: Wielka Brytania, Francja, Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy, Portugalia, Dania, Norwegia, Islandia, Kanada oraz Stany Zjednoczone, a z czasem struktury jej stopniowo się powiększały o kolejnych członków.

Cały ten polityczno-wojskowy sojusz o charakterze stricte defensywnym – jakim w zamierzeniu twórców miało być NATO – opierał się w zasadzie na czternastu głównych artykułach Traktatu Północnoatlantyckiego, które precyzowały szczegóły zobowiązań jego członków wobec siebie, jak i wobec Organizacji jako niepodzielnej całości. Najogólniejsza zasada działania sojuszu sprowadza się do stwierdzenia, iż agresja na którekolwiek z państw członkowskich oznacza faktyczny konflikt z całym sojuszem (łac. casus foederis). System działania NATO opiera się na uznaniu za niepodzielne wspólnego bezpieczeństwa jego członków – żadne z państw członkowskich w razie ewentualnego zagrożenia swojego bezpieczeństwa nie musi liczyć jedynie na własne siły zbrojne i ekonomiczne oraz żadne z państw członkowskich nie może wyprzeć się udzielenia pomocy innemu, w razie jego zagrożenia.

W momencie podpisywania Traktatu Północnoatlantyckiego i w pierwszym okresie działalności sojuszu jego nadrzędnym celem było zrównoważenie niebezpieczeństwa, jakie dla światowego pokoju stwarzała agresywna doktryna Związku Radzieckiego oraz, pośrednio, jego państw satelickich. W interesie NATO leżało podtrzymywanie za wszelką cenę względnego spokoju w stosunkach międzynarodowych oraz wczesne zapobieganie wybuchom nowych wojen. Ponadto w ramach swoich kompetencji Organizacja dawała gwarancję wolności i bezpieczeństwa wszystkim swoim członkom. Działania te sprowadzają się ogólnie do zapewnienia dobrobytu, stabilności oraz fundamentów i systematycznego rozwoju instytucji demokratycznych, pokojowego rozwiązywania wszelkich konfliktów zbrojnych, utrzymywania w gotowości środków prewencji, odstraszania i ostatecznie również obrony przed wszelkimi formami ataków na terytoria państw członkowskich.

Ponadto do głównych zadań NATO od początku jego istnienia należy także nieustanna oraz aktywna współpraca jego członków m.in. z państwami biorącymi udział w programie Partnerstwo dla Pokoju (PdP). Docelowym, aczkolwiek ostatecznym środkiem, którym dysponuje Pakt Północnoatlantycki, jest możliwość bezpośredniej interwencji poprzez misje wojskowe (pokojowe i stabilizacyjne) na terenach, gdzie toczy się otwarty konflikt zbrojny, aby doprowadzić do jego niezwłocznego i (w miarę możliwości) pokojowego zakończenia.