Wojna północna 1700-1721. Opracowanie

Genezą wojny północnej jest zawiązanie w roku 1698 Ligi Północnej, której inspiratorem był August II. Początkiem jej było porozumienie sasko-duńskie, do którego w roku 1699 dołączyła Rosja i podpisano traktat preobrażeński. Liga stała się faktem. Za cel postawiła sobie pokonanie Szwecji i jej podzielenie.

August II najechał w 1700 roku szwedzkie Inflanty, ale początek wojny znaczony był sukcesami młodego króla szwedzkiego. Pokonał on wojska rosyjskie, a następnie, w bitwie pod Dzwiną, saskie. Szybko zarówno Saksonia, jak i Polska znalażły się w jego rękach.

Chociaż wojna bezpośrednio nie dotyczyła Rzeczpospolitej, ta jednak została w nią włączona. August II przystąpił do wojny jako elektor saski, a nie król Polski. Tym drugim był jednak od roku 1697 i to Rzeczpospolita poniosła konsekwencje wyboru dokonanego przez Sasa.Odpowiedzią części szlachty polskiej na poczynania króla (zwłaszcza, że wojna objęła tereny Rzeczpospolitej) był wybór Stanisława Leszczyńskiego na króla, przy pełnym wsparciu Karola XII. Na mocy pokoju w Altranstadt, podpisanego 24  września 1706 roku, August II zrzekł się korony polskiej i uznał panowanie swego oponenta. Ponadto do warunków pokoju należało zerwanie sojuszu Saksonii z Rosją. Pokój został podpisany w imieniu Augusta II, przez jego pełnomocników, co będzie miało znaczenie w obliczu wydarzeń, które miały miejsce miesiąc później. 29 października Szwedzi zostali pokonani pod  Kaliszem, połaczonymi siłami Rosjan i konfederatów sandomierskich, opowiadających się za Augustem II. Było to militarne zwycięstwo Augusta II (a dla Polaków bratobójcza walka).

W 1709 roku Rosja pokona Szwedów w bitwie pod Połtawą, która rozpoczęła się 8 lipca. Już 11 lipca armia szwedzka nie istniała. Zareaguje na to wydarzenie August II, wyrzekając się postanowień pokoju z Altranstadt. Wzmocnienie koalicji z carem będzie opłacone ograniczeniami, jakie miał nałożyć na dyplomację polską. Rok 1709 pokazał już bardzo wyraźnie korzyści odniesione przez Piotra I - poza sukcesami wojennymi, zdobył nad Rzeczpospolitą kontrolę, co będzie miało poważne skutki w przyszłości (syn Augusta II - August III będzie wciąż szukał oparcia w Rosji, a Stanisław Poniatowski zasiądzie na tronie z polecenia carycy Katarzyny II; wojna północna zapoczątkowała kontrolę Rosji nad Polską). Car rosyjski pod Połtawą rozbił zupełnie wojska szwedzkie. Wygrana była bezdyskusyjna. Wojna miała jednak trwać jeszcze wiele lat. Rosja odnosiła kolejne sukcesy militarne, dopiero w roku 1718 przystąpiono do rokowań pokojowych, a w roku 1721 podpisany został pokój. Lata 1719 - 1721 to czas podziału terenów Szwecji.

Skorzystali członkowie Ligi, poza jej inspiratorem - Augustem II. Rosja zyskała Estonię, Karelię i Ingrię. Zyskała zwłaszcza uzyskując dostęp do morza, co zapoczątkowało okreś ożywienia gospodarczego i pomogło Piotrowi I w przeprowadzeniu znacznych reform państwowych. Wyszła z wojny jako potęga, natomiast Szwecja przestała zaliczać się do grona mocarstw europejskich.