Józef Czechowicz - wiersze - charakterystyka twórczości

Józef Czechowicz (1903-1939) - polski poeta okresu dwudziestolecia międzywojennego, reprezentujący nurt awangardowy. Związany przede wszystkim ze środowiskiem lubelskim, zawsze pozostawał w pewnym sensie obok głównych prądów artystycznych (choć poniekąd związany z grupą Kwadryga).

Urodzony w Lublinie. Jego debiut poetycki miał miejsce w roku 1923 („Opowieść o papierowej koronie”) na łamach współredagowanego przezeń czasopisma literackiego „Reflektor”. Jego pierwszy tomik poezji nosił tytuł „Kamień”.

Poeta bardzo silnie zaangażowany był w działalność redakcyjną: pracował m.in. przy wydawaniu „Ziemi Lubelskiej”, później założył własne czasopismo „Kurier Lubelski” (przekształcone później w „Dziennik Lubelski”). Po przeprowadzce do stolicy współpracował m. in. z dwutygodnikiem „Zet”. Kiedy wybuchła II wojna światowa wrócił do rodzinnego Lublina i zginął w czasie bombardowania miasta.

Twórczość poetycka Czechowicza podlega zwyczajowo podziałowi na dwa okresy. Okres pierwszy to jego wczesne utwory lubelskie (tom „Kamień”), utrzymane w stylistyce dość bliskiej Skamandrowi. Wiersze te skoncentrowane są na tematyce bliskiej każdemu, uniwersalnej (dzieciństwo, miłość, nieuchronność śmierci) i budowane w kunsztowny sposób („Śmierć”, „Więzień miłości”, „Na wsi”). Poeta wspomina w tych utworach czasy dzieciństwa, medytuje nad człowieczą kondycją. Równie skamandrycka była jego widoczna w tym okresie postawa afirmacji życia („Knajpa”) i aktywizmu, później sukcesywnie zanikająca i zmieniająca się w coraz mocniej akcentowany katastrofizm.

Późniejsza i bardziej dojrzała twórczość poety oscyluje bardzo wyraźnie w kierunku problemu nadchodzącej apokalipsy. Można uznać Czechowicza za swego rodzaju proroka czy wieszcza, który przewidział nadchodzące wypadki wojenne. Zwłaszcza ostatnie jego tomy „Nic więcej” (1936) i „Nuta Człowiecza” (1939) wyrażają przeświadczenie autora o bliskości katastrofy. Wiersz „Żal” to wręcz prorocza wizja rzeczywistości wojennej i powojennej, w której niektórzy dopatrują się zapowiedzi faktycznej śmierci poety.

Niezwykle typowym dla twórczości poetyckiej Czechowicza elementem jest tzw. asyndeton - figura retoryczna, cechująca się łączeniem zdań lub ich części bez użycia spójnika („przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem”).