Macierzyństwo - Motyw macierzyństwa w literaturze - opracowanie

Macierzyństwo i matka to tematy niezwykle bliskie każdemu człowiekowi. Posiadanie matki to jeden z niewielu najważniejszych elementów życia absolutnie każdego człowieka. Stąd macierzyństwo jako motyw pojawia się również w literaturze.

Już w epoce starożytnej istniały legendy, podania i mity dotyczące macierzyństwa. Jednym z najbardziej znanych mitów z obecnym motywem matki jest mit o Demeter i Korze. Demeter była boginią przyrody. Jej córka Kora została porwana przez Hadesa do podziemi, więc Demeter przepełniona bólem i żałością uśmierciła całą przyrodę, rozpoczynając pierwszą w historii świata zimę. Przejęty współczuciem Hades zgodził się zwracać Korę matce na połowę roku – stąd cykl odradzającej się natury. W przypadku mitu o Demeter matczyna miłość i boleść staje się motorem przemiany całego świata.

W Piśmie Świętym wyszczególnione są dwa bardzo istotne motywy macierzyństwa. Pierwszym z nich jest motyw pramatki Ewy – matki wszystkich ludzi. Ewa zapoczątkowała całą ludzkość, lecz jednocześnie była źródłem upadku człowieka, ponieważ jako pierwsza została skuszona do popełnienia grzechu przez szatana.

Drugim motywem macierzyństwa jest postać Matki Boskiej, występującej w wielu różnych odsłonach. Początkowo jest ona symbolem poświęcenia, łagodności i uległości. Później staje się mater dolorosa – matką bolejącą. Motyw tejże jest również bardzo często podejmowany w literaturze i sztuce średniowiecza, renesansu i baroku. Jednak przez długi czas macierzystwo i osoba  matki traktowane były w sposób bardzo schematyczny, koncentrując się na niej samej jako pewnego rodzaju archetypie.

W literaturze późniejszych czasów nastawienie to uległo stopniowym modyfikacjom. Matka staje się odniesieniem do utraconych czasów dzieciństwa, niemożliwą do odzyskania ostoją bezpieczeństwa i dziecięcej ufności. (Takie spojrzenie na problem macierzyństwa widoczne jest zwłaszcza w literaturze wojennej, pozwalając na dokładniejszą analizę psychiki jej podmiotu, tylko swoją matkę wspominajcego). Matka jawi się także jako powierniczka najskrytszych myśli, osobą, która zawsze rozumie absolutnie wszystko, do której można zwrócić się po poradę i pociechę.

Przykładem twórcy piszącego o matce i do matki jest niewątpliwie Juliusz Słowacki. Wiersze „Do matki” czy „Rozłączenie” świadczą o wielkim przywiązaniu poety do matki i jego nieustannej miłości i tęsknocie.

Również Tadeusz Różewicz czyni matkę przedmiotem swojej literackiej działalności. W swoim zbiorze „Matka odchodzi” opisuje tę szczególną postać jako początek i koniec wszystkiego, stawiając ją w punkcie wyjścia do filozoficznych rozważań o życiu i śmierci. Matka jest osobą niezwykle ważną – zarówno dla artysty, jak i po prostu zwykłego człowieka.