Czy Leopold Staff był poetą wielu pokoleń? Odpowiedź uzasadnij

Leopold Staff urodził się 14. listopada 1878, a więc w czasie, gdy Europa Zachodnia przeżywała coraz większą fascynację twórczością symbolistów i impresjonistów, wprowadzających do sztuki nową, niezwykle inspirującą jakość. Poeta kształtował swoje poglądy twórcze w epoce Młodej Polski, zaś pełną dojrzałość artystyczną osiągnął w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Przetrwał drugą wojnę światową, stając się ważnym komentatorem nie tylko tego traumatycznego wydarzenia, ale również nowego porządku, jaki zaprowadzono w miejsce zburzonego przez bomby świata. Zmarł 31. maja 1957 roku, z jego ogromnego doświadczenia i wszechstronnego talentu zdążyło więc skorzystać jeszcze pokolenie, które pozostaje aktywne twórczo po dziś dzień. Z całą pewnością można więc stwierdzić, że postać i osiągnięcia poetyckie Leopolda Staffa stały się inspiracją dla więcej niż tylko jednego pokolenia.

Pierwszy okres jego twórczości pozostawał pod sporym wpływem niezwykle popularnych na przełomie wieków koncepcji filozoficznych Fryderyka Nietzschego. Poeta zastąpił jednak towarzyszący im moralny relatywizm chrześcijańskim przekonaniem o konieczności wykorzystania ludzkiej potęgi do zmierzania w stronę etycznej doskonałości, tworząc unikalny program poetycki, który zaowocował w debiutanckim tomie „Sny o potędze” postaciami wszechstronnych, obdarzonych bezbrzeżnym potencjałem artystów, którzy optymistyczną i aktywną postawą kreują otaczający ich świat.

Kolejny zbiór – „Dzień duszy” – przyniósł natomiast zwrot w stronę niezwykle popularnej w okresie jego powstawania (1903) poetyki młodopolskiego dekadentyzmu. Staff włączył się w ten sposób w chór głosów przeświadczonych o kryzysie wszelkich wartości w obliczu przeczuwanej już katastrofy, jaką miała stać się pierwsza wojna światowa. Tym bardziej oryginalnym stał się wobec panujących tendencji kolejny cykl poetycki zatytułowany „Dzień duszy”, którego sztandarowy utwór „Przedśpiew” wprowadzał do opanowanego niemocą i nihilizmem świata poezji młodopolskiej motyw stoickiego przekonania o harmonii natury i ludzkiego losu. Zapowiadał on jednocześnie zwrot w stronę franciszkanizmu z jego afirmacją życia, zachwytem naturą i postulatem uczynienia z niej towarzysza twórczych poszukiwań, które stanowiły przeciwwagę dla katastroficznych wizji współczesnych poetów.

W okresie międzywojennym Staff podjął natomiast dyskusję z koncepcjami artystycznymi Krakowskiej Awangardy, przeciwstawiając kultowi „miasta-masy-maszyny” skamandrycką fascynację codziennością, prostymi ludźmi i towarzyszącymi im w pracy atrybutami. Opisom banalnych zjawisk został poświęcony niemal cały tomik „Barwa miodu” z 1936 roku, zawierający również utwór „Ars poetica”, postulujący wprowadzenie do poezji prostoty, przejrzystości i harmonii, która z jednej strony miała uczynić sztukę przystępną dla wszystkich ludzi, ale z drugiej – podsumowywała zwrot w stronę klasycyzmu patronującego całej poezji Staffa.

Powojenne tomy – „Martwa pogoda”, „Wiklina” i „Dziewięć muz” – doskonale odpowiedziały na potrzeby nowej rzeczywistości, zastępując bogatą metaforykę stonowanymi, ascetycznymi opisami prostych sytuacji, stanowiąc powściągliwy i po stoicku spokojny komentarz do doświadczonej traumy. 

Poezja Leopolda Staffa w każdej z epok, w których żył i tworzył, dostosowywała się do panujących prądów, podlegając jednak zawsze modyfikacjom ze strony wielkiego talentu twórcy, który potrafił postrzegać świat indywidualnie, choć nie tracąc kontaktu z otaczającymi go ideami. Wartość artystyczna jego twórczości czyni ją aktualną po dziś dzień, można więc zaryzykować stwierdzenie, że Staff jest poetą nie tylko kilku przeszłych pokoleń, ale również generacji, które dopiero nadejdą, podziwiając zbudowany przez niego „pomnik trwalszy od spiżu”.