Stary Testament - Księga Hioba - opracowanie, interpretacja, problematyka księgi biblijnej

Życie ludzkie nie jest wolne od cierpienia. Mamy z nim do czynienia niemal w każdej chwili. Czasem zastanawiamy się, jaka jest jego przyczyna, czasem pragniemy tylko tego, by już minęło. Z tym samym problemem ludzie borykają się od zawsze, a dowodem tego może być olbrzymia liczba rozmaitych tekstów kultury, w których to cierpienie stanowi motyw przewodni. Jednym z takich dzieł jest biblijna Księga Hioba. Ten dydaktyczny tekst należy do najważniejszych i najbardziej inspirujących fragmentów Starego Testamentu.

Dokładne autorstwo oraz czas napisania Księgi Hioba nie są znane. Tradycja zakłada, iż powstała ona w czasach Mojżesza (który miał ją napisać), jednakże badacze zupełnie nie potwierdzają tej tezy. Skłaniają się raczej ku okresowi ok. V w. p.n.e., a w kwestii autorstwa dopatrują się możliwości, że Księga Hioba została stworzona przez kilku autorów. Wskazywać miałyby na to bardzo rozbieżny styl, przechodzący od poematu do prozy oraz niektóre wątki fabularne – np. postać mędrca Elihu – pojawia się on nagle, chociaż wcześniej w tekście nie znajdujemy żadnych informacji o jego osobie.

Księga Hioba opowiada o losach tytułowego bohatera – starca zamieszkującego w krainie Us, który stał się ofiarą zakładu, jaki został zawarty między Bogiem i Szatanem. Drugi z nich wierzył w to, iż Hiob – człowiek poczciwy, gardzący grzechem i kochający Boga – pod wpływem utraty rodziny i majątku, przejdzie wielką przemianę i odwróci się od swego Stwórcy. Ostatecznie Bóg powierza życie Hioba Szatanowi, który zsyła na niego kolejne nieszczęścia. Jednakże ten, mimo ogromu cierpienia, wciąż pozostaje wierny Stwórcy.

Najważniejszym i najbardziej interesującym momentem w całej Księdze jest chwila, kiedy do Hioba przybywają jego przyjaciele. Po siedmiu dniach milczenia przystępują oni do rozmowy, w której zastanawiają się nad planem Boga oraz cierpieniem przezeń zsyłanym. Myślą oni podobnie – dochodzą do wniosku, że Stwórca ukarał Hioba za jakieś przewinienie lub występek, jakiego dopuścili się jego synowie lub on sam. Elifaz, Bildad oraz Sofar próbują skłonić Hioba, by wyznał przed Bogiem swoje grzechy, odprawił pokutę i zawarł ponowne przymierze ze Stwórcą. Nieco inne poglądy ma mędrzec Elihu. Jego zdaniem nie można postrzegać Boga jako wroga. W cierpieniu widzi on działanie mające na celu nawrócić człowieka na właściwą drogę oraz wzmocnić jego pobożność.

Sytuacja Hioba nie była łatwa. Nie dość, że stracił wszystko, co było dla niego ważne, to jeszcze stał się ofiarą sądów swoich przyjaciół. Nic więc dziwnego, że zmęczony i rozbity Hiob czuł się niesprawiedliwie potraktowany i pragnął śmierci. Ostatecznie przyznaje jednak, że w obliczu Boga każdy człowiek jest mały i grzeszny. Hiob mimo wszystko wciąż pragnął poznać przyczynę swojego cierpienia, odważył się więc zawołać do Boga, by Stwórca wszystko mu wyjaśnił. Wtedy właśnie Hiob doznał teofanii (Objawienia) i Stwórca przemówił do niego. Słowa Pana nie tylko pomogły starcowi z krainy Us zrozumieć swoje cierpienie, lecz także sprawiły, iż zaczął on patrzeć na świat w inny sposób. Ostatecznie Hiob odzyskał wszystko to, co uprzednio utracił, a nawet stał się jeszcze bogatszy i szczęśliwszy.

Widzimy więc, że najważniejszym tematem Księgi Hioba jest problem cierpienia. Jeśli spojrzymy na nie przez pryzmat tego biblijnego tekstu, możemy stwierdzić, że nie tylko stanowi ono integralną część naszego życia, lecz także zdaje się mieć swoje miejsce w planach Boga i w stworzonym przezeń świecie. Natomiast fakt, iż przyjaciele Hioba zostali surowo ukarani za wygłaszanie poglądów, że Stwórca karze ludzi za grzechy, zsyłając na nich cierpienie, zdaje się świadczyć o tym, iż może dotknąć ono także osoby niewinne i szlachetne.

W takim razie czym jest cierpienie? Na pewno czymś uniwersalnym i nierozgraniczającym ludzi na dobrych bądź złych. Być może ta różnica przejawia się tylko w tym, iż ci pierwsi potrafią odnaleźć w nim sens i wyciągnąć z niego wnioski, a dla drugich może ono być przyczyną jeszcze większego pogrążenia się w grzechu.