Eduard Bernstein - Rewizjonizm - definicja, charakterystyka, cechy

Eduard Bernstein urodził się w 1850 r., a zmarł w 1932 r. Był czołowym myślicielem i twórca rewizjonizmu w socjaldemokracji. Proponował odrzucenie rewolucji i wprowadzenie zamiast niej ewolucji, tak, aby socjalizm stopniowo wrastał w kapitalizm i przekształcał go w coraz bardziej socjalistyczny ustrój.

Rewizjonizm powstał w XIX wieku dzięki Bernsteinowi, który stworzył podwaliny dla nowej idei lewicy. Rewizjonizm z łacińskiego oznacza ponowne widzenie, ponowne spojrzenie. Proponował on aktualizację dogmatów Marksa. Zarzucił Marksowi błędy w fundamentalnych kwestiach rewolucji i dyktatury proletariatu.

Bernstein cenił wolność jednostki. Zweryfikował idee Marksa, zmieniając pojęcie walki klas. Widział w kapitalizmie również dobre strony, dzięki niemu polepszono życie robotników. Wierzył w stopniową demokratyzację społeczeństw Europy, a robotników zachęcał do udziału w parlamentaryzmie. Krytykował Marksa za zbyt naiwną wiarę w jedność proletariatu. Dyktatura proletariatu była dla Bernsteina nie do przyjęcia, zwłaszcza, że prowadzić do niej miały krwawe rewolucje. Krytykował  rewolucję, gdyż – jak sądził – zawsze prowadzi ona do kontrrewolucji. Całkowicie odrzucał anarchizm jako formę degeneracji, uważał, że państwo jest niezbędne do rządzenia. Idealnym ustrojem dla Bernsteina okazała się demokracja.

Odrzucił walkę klas i obalenie kapitalizmu za pomocą rewolucji. W zamian za to proponował powolne i stopniowe zmiany – z kapitalistami należało się porozumieć, aby móc powoli wprowadzać wspólne reformy dla dobra społeczeństwa niezarządzanego przez robotników.

Rewizjonizm dał zielone światło socjaldemokracji, był on pierwszym nurtem, który stwarzał alternatywę dla lewicy. Lewica dotychczas przyjmowała dialektykę Marksa jako jedyną drogę. Okazało się, że rewizjonizm ma do zaoferowania nową jakość lewicy i socjalizmu.

Odrzucenie podstawowych postulatów Marksa spotkało się jednak z ostrą krytyką Lenina i Trockiego, którzy nie chcieli przyjąć rewizjonizmu, gdyż nie oferował im szybkich i radykalnych reform. Po dyktaturze Lenina socjaliści i komuniści porzucili idee Bernsteina i zostali przy doktrynie Lenina. Wpływ Lenina okazał się zbyt duży. Nie udało się przyjąć rewizjonizmu w środowiskach komunistycznych, został on doceniony później przez rozwijającą się socjaldemokrację.

Bernstein pozostawił po sobie nową wizję, nowe spojrzenie na ideę socjalistyczną, która zostanie doceniona dopiero pod koniec XX wieku.