Akty prawne - Abolicja a amnestia - porównanie (różnice, podobieństwa)

Abolicja i amnestia to dwa pojęcia prawne związane z prawem łaski (inaczej mówiąc ułaskawianiem), czyli z anulowaniem kary osobom, które dopuściły się określonych przestępstw. Między abolicją i amnestią istnieją wyraźne podobieństwa, ale także pewne istotne różnice.

Jeśli chodzi o podobieństwa, to zarówno abolicja, jak i amnestia są to akty łaski, które są generalne i powszechne (tzn. obowiązują wszystkich przestępców, a nie tylko jednego, określonego człowieka) – w przeciwieństwie do prawa łaski, które dotyczy indywidualnej jednostki. Co więcej, powszechność i generalność abolicji i amnestii wynika z faktu, że są one regulowane ustawowo; w przypadku prawa łaski decyzję podejmuje w miejsce sejmu prezydent.

Innym podobieństwem między abolicją i amnestią jest to, że dany czyn zabroniony, nawet po amnestii lub abolicji osób, które go popełniły, nie zmienia swojej kwalifikacji prawnej i pozostaje czynem zabronionym. Amnestia i abolicja to wyjątkowe, jednorazowe akty prawne.

Między amnestią i abolicją zachodzą, jak wspomniano, wyraźne różnice. Najważniejszą z nich jest czas obowiązywania. Amnestia polega bowiem na prawomocnym anulowaniu orzeczonych sądownie kar za dokonanie określonego przestępstwa, czyli następuje już po osądzeniu danej osoby. Abolicja natomiast prowadzi do uchylenia nakazu wszczęcia postępowania w przypadku popełnienia określonego rodzaju przestępstw, czyli można powiedzieć, że następuje przed osądzeniem. Należy zaznaczyć, że w momencie, w którym postępowanie w sprawie określonego w abolicji przestępstwa zostało wszczęte, dochodzi do jego umorzenia.

Drugą ważną różnicą między amnestią i abolicją jest zakres tematyczny przestępstw, których dotyczą i powody ich stosowania. Ogłaszanie amnestii wiąże się zwykle ze specyficzną sytuacją krajową i zagraniczną, przykładami przyczyn ogłaszania amnestii mogą być święta narodowe lub zjawisko przepełnienia i niewydolności więzień. Dość ważnym powodem ogłaszania amnestii może być także nacisk opinii międzynarodowej (dotyczy to głównie, ale nie tylko, przestępców politycznych). Przyczyną abolicji są natomiast przestępstwa o stosunkowo niskiej szkodliwości społecznej, czasem popełniane masowo. Przykładem abolicji jest tzw. abolicja podatkowa, czyli ustawa, w której uchyla się konieczność ścigania osób, które dopuściły się oszustw podatkowych.

Podsumowując, abolicja i amnestia to dwa podobne merytorycznie akty prawne, uchwalane na mocy ustawy, które mają na celu niedopuszczenie (z różnych względów) do ukarania winnych określonych przestępstw (co jest charakterystyczne dla abolicji) albo do skrócenie kary (co jest właściwe dla amnestii).