Kapitalizm - definicja, charakterystyka, cechy

Precyzyjna definicja kapitalizmu, godząca wszystkich ekonomistów, nie istnieje. Przyjmuje się jednak jego ogólne określenia. Kapitalizmem nazywa się zatem system gospodarczy (lub porządek społeczny), w którym środki produkcji znajdują się w rękach prywatnych, a ich użytkowanie wiąże się z chęcią osiągnięcia zysku. Inaczej mówiąc: zyski generowane są przez właścicieli kapitału, który jest narzędziem produkcji. 

Kolejna definicja określa kapitalizm jako system, w którym produkcja oparta jest na generacji zysku, a reguluje je prawo akumulacji kapitału (czyli gromadzenia wartości takich jak np. pieniądze, dobra etc. w celu wykorzystania ich w działalności gospodarczej czy inwestycjach).

W kapitalizmie zakłada się samo regulowanie rynku głównie poprzez prawo popytu oraz podaży. Zaczął się kształtować w XVI wiecznej Europie, wyłaniając się z feudalizmu. Aktualnie jest to najczęściej spotykany system gospodarczy świata. Główne zasady rządzące kapitalizmem to wolny obrót środkami produkcji oraz innym rodzajem kapitału, wolny obrót towarami oraz usługami, a także wolna konkurencja podmiotów gospodarczych.

Aktualnie nigdzie na świecie nie funkcjonuje kapitalizm w najczystszej postaci. Wyklucza on bowiem wszelkie monopole państwowe, a także wpływ państwa na gospodarkę (czyli interwencjonizm i protekcjonizm, odrzucane są także rozmaite koncesje oraz inne zezwolenia).

Kapitalizm dzieli się na państwowy oraz rynkowy. Kapitalizm państwowy zwany też mieszanym dopuszcza regulowanie przez państwo własności oraz alokacji zasobów. Natomiast w odmianie rynkowej o aspektach tych decydowały wyłącznie prawa mechanizmu rynkowego.

Kapitalizm często jest krytykowany. Poglądy jego przeciwników określane są jako antykapitalizm. Systemowi temu zarzuca się prowadzenie do wyzysku jednych ludzi przez innych, prowadzenie do nierówności społecznych, przyczynianie się do wzrostu bezrobocia oraz ogólnie rozumianą niesprawiedliwość społeczną.