Wotum zaufania - definicja, charakterystyka, znaczenie

Wotum zaufania to instytucja polegająca na udzieleniu rządowi jako całości lub jego poszczególnym członkom aprobaty sejmu. Decyzja podejmowana jest poprzez głosowanie większością głosów. Wotum zaufania jest więc swojego rodzajem potwierdzenia poparcia rządu przez parlament. 

Termin wotum pochodzi z języka łacińskiego w którym „votum” oznacza „dar” lub „ślubowanie”. 

Wotum zaufania jest instytucją charakterystyczną dla ustrojów: semiprezydenckiego oraz parlamentowo-gabinetowego.Wniosek o głosowanie nad wotum zaufania może złożyć sam  rząd. W praktyce głosowanie tak podejmuje się w dwóch przypadkach. 

Pierwszym jest moment powołania gabinetu przez głowę państwa (czyli w przypadku Polski przez prezydenta). Głosowanie nad wotum zaufania dla rządu jest wtedy obligatoryjne. Bez podjęcia uchwały rząd nie może funkcjonować. Zgodnie z konstytucją premier 14 dni od powołania jego rządu przez prezydenta zobligowany jest do zaprezentowania sejmowi programu działania określanego jako expose po wygłoszeniu którego prosi o udzielenie wotum zaufania. Głosowanie tak odbywa się bezwzględna większością głosów przy udziale co najmniej połowy ustawowej liczby posłów czyli minimum 231 osób. Jeśli wotum zaufania nie zostaje podjęte sejm w ciągu kolejnych 14 dni musi wybrać premiera oraz członków rządu. 

Drugim przypadkiem  głosowania nad wotum zaufania jest dowolny moment związany ze złożeniem przez rząd odpowiedniego wniosku. Sytuacja ta nie jest obowiązkowa. Najczęściej głosowanie podejmowane jest w sytuacjach kryzysowych dla rządu, w których chce on sprawdzić poparcie dla prowadzonej przez siebie polityki przez parlament. 

Nieobowiązkowe głosowanie nad wotum zaufania niekiedy traktuje się jako sposób wypierania presji rządu na parlament. Nie uchwalenie wotum zaufania jest bowiem w pewien sposób sugestią dymisji rządu która wiąże się z koniecznością stworzenia nowego. Sytuacja ta może doprowadzić także do rozwiązania parlamentu.