Ład jałtański - charakterystyka

Ład jałtański (zwany też czasem ładem jałtańsko-poczdamskim) - ład międzynarodowy, układ sił i podział administracyjny w Europie i na świecie, powstały po zakończeniu II wojny światowej, będący wynikiem ustaleń konferencji w Jałcie, która odbyła się w dniach od 4 do 11 lutego 1945 r. Uczestniczyli w niej politycy stojący na czele koalicji: Winston Churchill - premier Wielkiej Brytanii, Józef Stalin - przywódca ZSRR oraz Franklin Delano Roosevelt - prezydent Stanów Zjednoczonych. Celem konferencji, miało być stworzenie ładu powojennego, zwłaszcza w Europie. 

Podczas konferencji ustalono, że po bezwarunkowej kapitulacji, Niemcy podzielone będą na cztery strefy okupacyjne i kontrolowane przez 4 zwycięskie państwa - Wielką Brytanię, Francję, Stany Zjednoczone i ZSRR. Zapowiedziano też likwidację niemieckiego militaryzmu i zwalczenie narodowego socjalizmu. Nakazano im rozbrojenie i zdelegalizowanie niemieckich sil zbrojnych, wraz ze sztabem generalnym. Kontroli poddano przemysł zbrojeniowy i ukarano zbrodniarzy wojennych. Nałożono też na Niemcy ogromne odszkodowania, reparacje wojenne. 

Na mocy podjętych postanowień, ZSRR zgodził się przyłączyć do wojny z Japonią i zyskał tzw. zwierzchnictwo nad Polską, co oznaczało de facto podporządkowanie kraju władzy komunistycznej. Zdecydowano także o przesiedleniach ludności, oddano Polsce Pomorze Zachodnie, Śląsk i Prusy Wschodnie, oraz zgodzono się na powołanie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej z siedzibą w Warszawie, mającego przeprowadzić wolne wybory.

Ważnym posunięciem, była zapowiedź zwołania konferencji w San Francisco, podczas której powołać miano do życia międzynarodową organizację, która dbałaby o pokój ogólnoświatowy. Organizacja Narodów Zjednoczonych powstała 24 października 1945 r., wraz z wejściem w życie Karty Narodów Zjednoczonych. Cele jakie sobie stawia są niezmienne i uniwersalne: dbanie o bezpieczeństwo i pokój w skali świata, rozwijanie współpracy między narodami, stanie na straży praw człowieka i zasady samostanowienia narodów. O konkretne kwestie, dbają liczne, wyspecjalizowane agendy ONZ.

Ład jałtański nie zapewnił jednak pomyślności i pokojowego rozwoju wszystkim państwom. Górę wzięła chęć jak najszybszego zakończenia działań wojennych. W ten sposób, doszło do znacznych ustępstw na rzecz Stalina i Europa została podzielona na kolejne pół wieku. Efektem tzw. zimnej wojny między Stanami Zjednoczonymi i ZSRR były wyścig zbrojeń i śmierć tysięcy ludzi zamieszkujących cały blok wschodni. 

Po raz kolejny, podobnie jak po zakończeniu I wojny światowej i podpisaniu powojennych traktatów, okazało się, że mocarstwa, za cenę własnych interesów i korzyści, skłonne są do sporych, tragicznych w skutkach ustępstw.

Za symboliczny koniec istnienia ładu jałtańskiego uznaje się upadek muru berlińskiego i zjednoczenie Niemiec w 1990 r.