Prawo karne - czym się zajmuje prawo karne? Definicja, funkcje, zasady

Prawo karne to ogół przepisów prawnych, które regulują problem odpowiedzialności karnej ludzi za popełnienie czynów karalnych. Źródłami prawa karnego są Kodeks karny, Kodeks karny wykonawczy, Kodeks karny skarbowy oraz Kodeks postępowania karnego.

W naukach prawnych wyróżnia się trzy podstawowe funkcje prawa karnego. Funkcja sprawiedliwościowa dotyczy zadośćuczynienia osobie pokrzywdzonej i dostarczenia jej poczucia sprawiedliwości. Wszyscy poszkodowani chcieliby, aby przestępca został ukarany, a sprawiedliwość zatriumfowała. Funkcja ochronna ma na celu ochronę dóbr, także tych materialnych, przed atakami osób niebezpiecznych. Natomiast funkcja gwarancyjna łączy się bezpośrednio z ochronną. Zapewnia bowiem, iż obywatele nie będą pod stałą kontrolą władzy, ingerencja władzy pojawi się tylko w razie konieczności.

Prawo karne można podzielić na części składowe, które tworzą je w całości. Prawo karne materialne reguluje sprawy dotyczące przestępstw oraz środków prawnych stosowanych wobec przestępcy. Prawo karne procesowe określa normy postępowania w kwestiach prawnych i ich rozwiązaniach sądowych. Natomiast prawo karne wykonawcze normuje odbywanie kar, używanie konkretnych środków do ich stosowania, zabezpieczenia przed kolejnymi przestępstwami.

Ogólne prawo karne można też podzielić ze względu na inne kryterium, a mianowicie –  kryterium zastosowania. Rozróżnia się tu prawo powszechne i indywidualne, zwane też specjalnym. Prawo powszechne określa normy i zasady dotyczące wszystkich aspektów życia, nie dzieli się na konkretne dziedziny. Ustanawia reguły dla wielu systemów, obejmuje całą strukturę prawną. Natomiast prawo indywidualne określa normy postępowania wobec pewnych dziedzin życia. Przykładem może być działanie prawa skarbowego, które ma na celu wykrywanie nieprawidłowości pojawiających się w systemie skarbowym.

Prawo karne określa wszystkie czyny karalne, jakich mógłby dopuścić się człowiek. Bierze pod uwagę niewielkie wykroczenia, takie jak zakłócanie spokoju, aż po prawdziwe i poważne przestępstwa – jak kradzież, gwałt, morderstwo. Prawo ustanawia też rodzaj i wymiar kary. Mogą to być prace społeczne, kaucja pieniężna, bądź kilka dni w areszcie. Natomiast za poważne wykroczenia grozi kara więzienia, od kilku miesięcy aż po dożywocie.

Prawo karne jest podstawowym dokumentem regulującym funkcjonowanie państwa i życia społecznego.