Sytuacja Niemiec po II wojnie światowej

8. maja 1945 roku miała miejsce kapitulacja Niemiec. W tym momencie mocarstwa zachodnie musiały podjąć decyzję co do ich dalszego losu. Już w kolejnym miesiącu, dnia 5. czerwca, odbyła się konferencja w Berlinie. Ustalono okupację Niemiec i podział na cztery strefy – brytyjską, amerykańską, rosyjską, a także francuską.

W lecie tego roku miała miejsce konferencja poczdamska, trwająca od 17. lipca do 2. sierpnia. To na niej miały zostać sprecyzowane ustalenia Wielkiej Trójki w sprawie Niemiec. Potwierdzono podział na cztery strefy okupacyjne, przyjmując jednocześnie sławną politykę 4D, która oznaczała:  denazyfikację, demilitaryzację, dekartelizację oraz demokratyzację.

Denazyfikacja miała na celu likwidację wszelkich faszystowskich organizacji, jak i nazistowskiego ustawodawstwa. W założeniu nie miano dopuścić w przyszłości, aby jakiekolwiek organizacje nazistowskie się odrodziły. Zbrodniarzy wojennych miano osądzić i skazać w przyszłym procesie. Wyroki miał wydać Trybunał Wojskowy, na którego siedzibę wybrano Norymbergę – działał on od listopada 1945 roku (20. listopada rozpoczęły się procesy norymberskie), do października roku kolejnego.

Demilitaryzacja oznaczała zupełne rozbrojenie – na prawym brzegu Renu oraz lewobrzeżnej Nadrenii. Armia miała zostać zmniejszona do 100 tysięcy; jednocześnie zakazano budowy samolotów bojowych, jak i czołgów. Zniesiono także powszechną służbę wojskową.

Dekartelizacja oznaczała wprowadzenie gospodarki wolnorynkowej – zniesiono wielkie, monopolistyczne kartele, sprawujące kontrolę nad gospodarką.

Demokratyzacja – jeden z głównych celów w polityce państw zachodnich. Wraz z likwidacją faszystowskich organizacji miano przywrócić rolę i znaczenie demokratycznym partiom politycznym.

Niemcy, ze względu na wywołanie światowego konfliktu, miały ponieść finansowe koszty wojenne, przy czym reparacje każde z mocarstw miało ściągać z własnej strefy okupacyjnej. Poczdamska konferencja doprecyzowała zasady podziału tych stref – najwyższą władzę nad nimi miała sprawować Sojusznicza Rada Kontroli Niemiec, w której skład wejść mieli główni dowódcy czterech mocarstw: Związku Radzieckiego, Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych oraz Francji.

W Poczdamie zdecydowano również o wysiedleniach niemieckiej ludności. Wysiedlenia rozpoczęły się  wraz z jesienią 1945 roku, powodując kolejną tragedię; pamiętając hitlerowskie zbrodnie, często odwet brano na uchodźcach niemieckich, co przejawiało się także w oficjalnym ich traktowaniu: na miejsca postoju przyjmowano nazistowskie obozy, a dalej przesyłano ich do granic przepełnionymi pociągami do Niemiec. Związek Radziecki nie chciał ich w swej strefie okupacyjnej, więc transporty trafiały do strefy niemieckiej oraz amerykańskiej. Wielu z wysiedleńców nie przeżyło podróży, w tych którzy przeżyli zrodziło się ogromne antykomunistyczne nastawienie. Wielu z wysiedleńców nie miało nic wspólnego z faszyzmem, ale ponosili za zbrodnie Hitlera ogromną odpowiedzialność.

Postanowienia poczdamskie były realizowane w strefach okupacyjnych państw zachodnich. Już 7. września 1949 roku powołana do życia została Republika Federalna Niemiec składająca się z RFN, 11 państw związkowych. RFN szybko się rozwinie, przy dużej pomocy Zachodu. W odpowiedzi na powstanie RFN, 7. października 1949 roku zostanie proklamowana NRD – Niemiecka Republika Demokratyczna, składająca się z rosyjskiej strefy okupacyjnej.

Jednak Związek Radziecki nie miał zamiaru przestrzegać postanowień Wielkiej Trójki w sprawie Niemiec, a zwłaszcza w punkcie mówiącym o demokratyzacji. Z biegiem lat między obiema częściami państwa niemieckiego zrodzi się ogromna przepaść – zarówno gospodarcza, jak i kulturalna. Związek Radziecki będzie starał się narzucić NRD swój model komunistyczny.