Jan Parandowski - biografia, życiorys

Jan Parandowski zwykle kojarzony jest jako twórca jednego z najpopularniejszych zbiorów wierzeń starożytnych Greków i Rzymian, czyli „Mitologii”. Jednak ten polski prozaik i tłumacz zasłynął w polskiej literaturze dużo szerszym dorobkiem.

Parandowski urodził się 11 maja 1895 roku we Lwowie, gdzie skończył IV Gimnazjum Klasyczne im. Jana Długosza i zaczął studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza na wydziale filozoficznym. Pobierał tu nauki z zakresu teorii języka, filologii klasycznej, literatury polskiej, historii sztuki i archeologii. Studia przerwała wojna, ale wrócił na nie w roku 1920 i trzy lata później uzyskał tytuł filologa klasycznego i archeologa. Wspomniane nauki umożliwiły mu oddanie się pasji, którą rozbudził w sobie już w gimnazjum, czyli kulturze antycznej. Wiedzę teoretyczną wykładaną na uczelni, Parandowski uzupełniał podczas licznych wyjazdów do Włoch i innych krajów południowej Europy. Dziś uważa się go za jednego z najwybitniejszych polskich znawców kultury antyku.

W latach wojennych Parandowski został wysłany do Rosji jako jeniec cywilny. Tam, w Woroneżu i Saratowie, przez jakiś czas pracował jako nauczyciel. Do Lwowa wrócił w roku 1918 roku, a cztery lata później, jeszcze w czasie, gdy kontynuował studia, został kierownikiem literackim wydawnictwa Alfreda Altenberga. Parandowski zajmował się przygotowaniem serii przekładów z literatur klasycznych i serii pt.: „Wielcy pisarze”. W tym samym okresie pisarz współpracował z kilkoma czasopismami (m.in. „Gazetą Poranną”, „Tygodnikiem Ilustrowanym”, „Wiadomościami Literackimi” i „Tęczą”).

Objął także funkcję wykładowcy literatury powszechnej w szkole dramatycznej. Wtedy też notuje się pierwsze publikacje Parandowskiego: „Bolszewizm i bolszewicy w Rosji” (1920) i oficjalny debiut pisarski w postaci szkicu „Rousseau”. 1924-1926 to okres dalekich podróży Parandowskiego. W czasie dwóch lat objechał Francję, Włochy i Grecję wnikliwie poznając ich kulturę i tradycje, zwłaszcza te pochodzące z zamierzchłych czasów. Wtedy powstały też eseje i opowiadania dotyczące antyku, takie jak: „Eros na Olimpie” (1924), „Aspazja” (1925), „Dwie wiosny” (1927) oraz – najpopularniejsza o dziś – „Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian” (1924). Po powrocie do kraju Parandowski osiedlił się w Warszawie, gdzie zajął się między innymi redagowaniem „Pamiętnika Warszawskiego” oraz współpracą z „Gazetą Polską” w roli stałego recenzenta.

W 1930 roku ukazała się powieść biograficzna Parandowskiego o Oskarze Wildzie pt.: „Król życia”. Wtedy też pisarz został członkiem międzynarodowego stowarzyszenia pisarzy PEN Club. Od roku 1933 do końca swojego życia pełnił rolę prezesa polskiego oddziału. W roku 1933 ukazała się także powieść „Dysk olimpijski”, będąca kontynuacją zainteresowań tematyką antyczną. Za ten utwór Parandowski otrzymał trzecią nagrodę na XI Olimpiadzie Sztuki i Literatury w Berlinie w 1936 roku oraz Złoty Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury w 1937. W tym samym okresie ukazały się też „Przygody Odyseusza” (1935) oraz „Trzy znaki zodiaku”. Nieco inną strukturę i tematykę przyjęły szkice literackie pt:. „Odwiedziny i spotkania” oraz powieść psychologiczna „Niebo w płomieniach” (1936).

Po wybuchu II wojny światowej Jan Parandowski próbował przedostać się do Lwowa, jednak żadna z wielu prób mu się nie powiodła i musiał pozostać w Warszawie, skąd potem wyjechał do wsi Planta pod Opatowem. W stolicy pisarz uczestniczył w konspiracyjnym życiu kulturalnym. W roku 1945 prozaik objął katedrę literatury antycznej i porównawczej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, nad którymi trzymał pieczę do roku 1950.

Jednak już dwa lata wcześniej, bo w roku 1948 Parandowski wrócił do Warszawy, gdzie zajął się prezesurą Pen Clubu, został członkiem Warszawskiego Towarzystwa Naukowego oraz nawiązał współpracę z „Tygodnikiem Powszechnym”, „Meandrem” i „Twórczością”. Wydał wtedy m.in. esej o literaturze „Alchemia Słowa” (1951), szkice, opowiadania wspomnienia oraz przekłady (np. „Odysei” Homera).

W roku 1975 Parandowski otrzymał medal za całokształt twórczości od Radia Wolna Europa, a rok później jego dorobek docenił Wydział Filozofii Chrześcijańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego przyznając pisarzowi tytuł honoris causa.

Jan Parandowski zmarł 26 września 1978 w wieku 83 lat w Warszawie.