Obraz wojny z punktu widzenia narratora oraz Cezarego Baryki - Stefan Żeromski „Przedwiośnie”

Cezary Baryka od czternastego roku życia wychowywany jedynie przez matkę, która nie potrafiła sobie poradzić z dorastającym chłopcem, stał się młodzieńcem bardzo roszczeniowym, szybko nudzącym się wszystkim i skorym do wybryków. W tym czasie ruchy rewolucyjne wabiły młodego zawadiakę i stały się obiektem fascynacji. Bolszewickie hasła przemówiły do niewykształconej jeszcze świadomości bohatera na tyle, że całkowicie dał się im omamić i zniewolić. Upojenie nowymi ideałami przysłoniło Cezaremu wszystkie negatywy. Szedł jako część tłumu, wierząc w słuszność podejmowanych działań.

Krwiożercze i okrutne oblicze charakteryzujące każdą wojnę szybko ujawniło się i w rewolucji rosyjskiej. Baryka doświadczając osobiście bestialstwa, niszczącej siły, totalnego wyniszczenia, jakie niosła ze sobą rewolucja, zmienił swe nastawienie, a entuzjazm ustąpił miejsca wstrętowi i niechęci. Cezary zrozumiał, widząc wszechobecny rozlew krwi, gwałty, brak szacunku nawet dla śmierci, że ideologia, którą z takim zapałem przyjmował za słuszną, okazała się kłamstwem i demagogią. 

Młodzieńcze doświadczenia spowodowały, że chłopak nalazłszy się w sanacyjnej Polsce nie potrafi dołączyć ani do komunistów, ani do rządowców. Entuzjazm lewicowców nie udzieli mu się, ponieważ cały czas będzie miał przed oczami obrazy z rosyjskiej wojny. Natomiast od sanacji odpychało go umiłowanie sprawiedliwości społecznej. 

Obiektywny narrator, który dochodzi do głosu w ostatniej części powieści, jest bardzo ważny dla wymowy utworu. Bezstronność narratora, który bardzo często dopuszcza do głosu poszczególne strony sporu ideowego, pozwala w ten sposób czytelnikowi na dokonanie samodzielnej oceny i ustosunkowanie się do przedstawianych problemów. Brak tu komentarza, sprzyjania jednemu z programów. Co jednak nie oznacza, że sam Żeromski nie przyjmował konkretnego stanowiska. To właśnie obawę pisarza przed mamiącą siłą komunizmu można tu dostrzec. Choć sam nie podzielał tych poglądów, przyznawał, że ich oddziaływanie może być bardzo zgubne i obejmujące całe rzesze ludzi.